Wonen, welzijn en zorg

In de afgelopen jaren heeft de themagroep Wonen, welzijn, zorg zich op 3 thema’s gericht: de juiste woning, wijkopbouw 2.0 en de inclusieve wijk. Er wordt niet langer alleen naar de woning gekeken, maar ook naar de woonomgeving en de noodzakelijke voorzieningen. Maatregelen en ingrepen van gemeenten, komen ook ten goede aan andere (kwetsbare) doelgroepen. Er vindt daarbij een verschuiving plaats naar een meer integrale aanpak. Waarbij het sociale- en het fysieke domein, maar ook de verschillende betrokken partners elkaar steeds beter gaan vinden.

In de Taskforce Wonen en Zorg bundelen de ministeries van VWS en BZK en de koepelorganisaties Actiz, Aedes, VNG en inmiddels ook ZN hun krachten. De themagroep Wonen, welzijn en zorg heeft zitting in de Taskforce. De Taskforce benadrukt de noodzaak van het opstellen van een woonzorgvisie. De meeste G40 steden hebben inmiddels een dergelijke visie of stellen deze nu op. Daarnaast draagt de themagroep inhoudelijk en financieel bij aan het ‘Kennis- en leertraject Woonzorgvisie’ van Platform31. Daarin krijgen gemeenten begeleiding bij het proces om tot een woonzorgvisie te komen. 

Om tot inclusieve wijken te komen, is innovatie nodig. De themagroep heeft hier in de afgelopen jaren actief aan bijgedragen. Zo sloot de themagroep aan bij het programma Langer Thuis vanuit het Rijk. Ook was ze mede opdrachtgever voor het Innovatieprogramma “Langer thuis in de inclusieve wijk” dat Platform31 in de periode 2019-2021 uitvoerde.

Met de dubbele vergrijzing en de krimpende beroepsbevolking, ook binnen zorg en welzijn, ligt er een grote uitdaging om ervoor te zorgen dat inwoners met een behoefte aan zorg of ondersteuning deze ook krijgen. Daarnaast verwachten we van steeds meer kwetsbare doelgroepen dat zij (langer) zelfstandig wonen. Dit vraagt om veerkrachtige wijken waar bewoners naar elkaar omkijken en elkaar ondersteunen. Hier moeten de wijk en de daar aanwezige voorzieningen actief op ingericht worden. Zeker ook gezien het tekort aan mensen die (informele) zorg kunnen bieden. 

In de komende jaren vraagt ook de doordecentralisatie van beschermd wonen en de maatschappelijke opvang aandacht van de G40 steden. Een deel van de taken gaat over van de centrum- naar de regiogemeenten. De verhoudingen zullen daardoor veranderen, maar regie blijft nodig. 

In woonzorgvisies besteden gemeenten aandacht aan veerkrachtige wijken. Organisaties vinden elkaar voor deze ambitie, maar de uitvoering is weerbarstig. Hoe realiseer je de gestelde ambities met alle verschillende belangen en financieringsstromen? Een gezamenlijke aanpak vraagt veel meer tijd en ook capaciteit. Verschillende gemeenten signaleren dat het lastig is om vooruitgang te boeken in alle opgaven, omdat er onvoldoende ambtenaren zijn om de processen te begeleiden. En door de schaarste aan locaties kan de clustering van kwetsbaren in wijken met veel sociale huurwoningen lastig een halt worden geroepen, en woningcorporaties moeilijk in positie worden gebracht. Dit is jammer. Want de opgave is en blijft noodzakelijk: voldoende, passende huisvesting met zo nodig passende zorg en in een levendige buurt met voldoende voorzieningen.

Op dit thema komen twee grote tekorten samen: (betaalbare) woonruimte en geschikte bouwgrond (fysiek) en financiën en personeel in de zorg. Dit vraagt om innovatiekracht en aanpassingsvermogen in sectoren die toch al onder spanning staan.

Het fysieke en sociale domein kunnen elkaar in deze opgave versterken: met stenen bouw je niet alleen huizen maar een samenleving. Woonvormen tussen zelfstandig wonen en het wonen in een instelling in kunnen bijdragen aan sterke buurten en wijken. Waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en ondersteunen. Bestuurders zijn aan zet om actief te werken aan de koppeling tussen het fysieke en sociale domein. Deze koppeling is cruciaal om de opgave die voor ons ligt aan te kunnen. Maar ze ontstaat niet vanzelf, je moet het organiseren!